De Township

Stel je voor dat je helemaal zelf mag weten hoe je je eigen huis gaat bouwen. Of sterker nog stel je eens voor dat je helemaal zelf je eigen huis bouwt. Dat gebeurt in de townships van Afrika. Helaas is dat wel een heel stuk anders dan wij als droom voor ogen hebben in Nederland. Als ik denk aan mijn eigen huis bouwen, dan denk ik aan een ronde erker, en aan een keuken buiten in de tuin. Maar een township is een keiharde andere werkelijkheid.
Een werkelijkheid waar men niet de materialen heeft om een droomhuis te maken, maar alleen een aantal golfplaten.

Vanaf het vliegveld naar het centrum van Kaapstad kom je al meteen langs de townships rijden, maar ben je eenmaal in het centrum, dan is het vrij gemakkelijk je ogen te sluiten voor de grote armoede die er is. Het is vreselijk om aan te zien dat er zo’n oneerlijke verdeling is. Maar het is goed om je er bewust van te zijn. Niet dat daar dan meteen een oplossing uit voort vloeit. Dat is ook het grote probleem. 20 jaar na de apartheid is er nog steeds apartheid. De verdeling is zelfs zo groot dat 5% van de Zuid Afrikaanse bevolking ongeveer 90% van de Zuid Afrikaanse economie in stand houdt. Die groep is zo klein, maar wel zo rijk. Waar is het begin naar een gelijkere verdeling?
Het gaat al mis bij de educatie. Het is drempel op drempel die het moeilijk maakt om als “arm” persoon toch naar school te gaan. Vaak is er dichtbij geen goede middelbare school of universiteit. Een kamer betalen om op kamers te gaan is duur, maar ook de mogelijkheid om überhaupt te beginnen is er niet voor iedereen. Aller eerst kan je een beurs krijgen als je arm genoeg bent. Dat wordt gebaseerd op het salaris van de ouders, maar niet op het aantal kinderen dat onder dit salaris valt. Stel je bent niet arm genoeg, dan zou in principe 1 kind naar de universiteit moeten kunnen gaan, maar dat betekend niet dat de ouders ook genoeg verdienen voor het tweede kind of elk ander kind dat daarop volgt. Dan zijn er nog de administratie kosten, inschrijvingskosten en moet het hele leerjaar van te voren betaald worden. Misschien hebben de ouders wel genoeg geld, maar kan het niet allemaal van te voren betaald worden en is het niet mogelijk voor dit kind om naar school te gaan. Daarbij is er nog steeds heel veel analfabetisme of beschikt het kind/ouder niet over de juiste papieren om alle formulieren goed in te vullen. Alweer maakt dit het niet mogelijk voor een kind om naar school. Zo kan een kind later niet de baan vervullen die hij graag zou willen en zo kan een kind niet uit de vicieuze cirkel treden waar zijn ouders, grootouders en overgrootouders ook al in leefden. Een leven in armoede.
Ik sprak laatst met de directeur van FOCHA. Ik was benieuwd hoe hier het zorgsysteem werkte. Hier is het niet zoals in Nederland verplicht om een zorgverzekering te hebben. Het is zelfs zo in Nederland dat als je in een ziekenhuis werkt je korting krijgt op je zorgverzekering. Hier is dat geheel anders, je kan zelf kiezen voor een zorgverzekering. Hij heeft er geen, zijn hele gezin zelfs niet. Hier betaal je gewoon op het moment dat je naar de dokter moet. Waarom? Omdat dat meestal relatief goedkoper is dan elke maand een vast bedrag te betalen. Wat heeft dat alleen voor gevolg. Mensen gaan minder snel naar de dokter en zitten daardoor soms met onnodige zorgen over hun gezondheid.

Laatst gingen we eten in een restaurant in the township Gugulethu wat onze trots betekent. De townships zijn de plaatsen waar de zwarten gingen wonen op het moment toen de Apartheidswet werd aangenomen. Het was voor zwarten op dat moment verboden om in het centrum van Kaapstad te wonen. Als je de township binnen rijdt zie je eerst stenen huisjes met gewoon een goed dak. Alle huizen lijken op elkaar net alsof het een nieuwbouwwijk is in Nederland, alleen dan natuurlijk een beetje andere architectuur. Eigenlijk zien de huizen er nog best goed uit. Maar hoe verder we de townships in reden hoe meer de huizen begonnen te veranderen. Van stenen huizen met een stevig dak, naar stenen huizen met een golfplaten dak, naar stenen huizen met een golfplaten dak en een schuurtje gemaakt van volledig golfplaten tot aan schuurtjes gemaakt van volledig golfplaten maar zonder huisjes. Oftewel, in die zelfgemaakte hutjes wonen mensen.
Alle hutjes zagen er anders uit. Sommige hadden een gordijn als deur, andere hadden er wat raampjes tussen gezet en nog weer andere hadden de buitenkant in een leuke kleur gespoten. Alles was gemaakt van golfplaten waardoor de huisjes van binnen erg donker zijn. Op de straten was het druk. De meeste mensen leven voornamelijk buiten.
Het was heerlijk weer en we parkeerden daar waar we dachten te gaan eten. We konden onze auto parkeren op een plek waar allemaal kapot glas lag. Een soort parkeerwachters begeleidden ons. Toen we geparkeerd waren moesten we onze antenne van de auto af halen en begonnen ze ook aan de wieldoppen te trekken. “You have to hide everything, every thing with a little bit of value they try to rob.” Oke, dat is duidelijke taal
Een wieldop hadden Maud en ik per ongeluk verbogen toen we tegen een stoeprandje waren gereden een paar weken geleden. Die was nu weer gemaakt. Door het harde trekken van de parkeerwachter kreeg hij niet het wieldop eraf, maar wel de deuk eruit. En dus gaven we hem 20 Rand voor de hulp.
Het was uiteindelijk niet het juiste restaurant. We stonden bij het bij toeristen bekende Mzoli’s, waar we eigenlijk ook gereserveerd hadden, maar ze hadden op dit moment geen plek voor een groep van 20 man. Ja, dat krijg je als tijd opeens een variabele factor wordt. We waren er van ongeveer 4 tot 7 uur welkom om binnen te komen lopen op een zomerse zaterdag. Dat is wel heel anders dan in Nederland, daar kan je met zo’n grote reservering al gebeld worden als je een half uur later bent. Hier zit het restaurant gewoon opeens te vol en pas je er niet meer bij. Dus we reden door naar de volgende. We kwamen aan bij een soort groot terras met picknicktafels dat was afgeschermd door een groot hek van tralies. De ene helft van het terras was nog overdekt met een dak gemaakt van jawel… Golfplaten. En het andere gedeelte zat lekker in de zon. Aan de picknicktafels zaten alleen zwarte mensen. Dit was dan ook de township voor Blackpeople, zoals ze zichzelf noemen. Colouredpeople wonen weer in een andere township.
Ze zaten aan tafel met grote flessen drank op tafel die gemengd konden worden met verschillende soorten frisdrank. Als je bij het restaurant naar binnen liep was er daar geen plek om te zitten. Nee, eigenlijk leek het meer alsof je een slager binnen liep. Een grote witte ruimte met vitrines waarin allerlei vlees lag. Speklampen, meters worst, kippenvleugels en schapenvlees.
We namen van alles wat. Maar denk maar niet dat dat netjes gescheiden wordt. Alles wordt bij elkaar op een dienblad gepleurd en afgewogen. Vervolgens breng je het naar de Braaiers. Dat zijn voornamelijk mannen, die het vlees eens even lekker voor je zullen barbecueën. Toen we dat grote dienblad tilden raakte ik per ongeluk rauwe kip aan. Daarna wilde ik mijn handen wassen, maar de zeep was op. Ik zei dat tegen het Afrikaanse vrouwtje dat met me mee was gelopen naar het toilet. Ze wilde per se mee lopen naar het toilet, want ze zou zichzelf wat aan doen als er iets met mij gebeurde als ik in mijn eentje naar de wc zou gaan. Het was immers hun initiatief om met ons in een township te gaan eten. “Maar waarom heb je zeep nodig dan?” vroeg ze “Omdat ik kip heb aangeraakt.” “Ja, maar waarom heb je zeep nodig dan?” “Nou in Nederland kunnen de mensen niet tegen rauwe kip. Daar zit soms een bacterie in waar wij heel ziek van kunnen worden.” Probeerde ik haar aardig uit te leggen. “Ohh!” De mensen hier hebben gewoon geen idee wat hygiëne echt is. Daar kom je wel achter als je naar de locals gaat.
Terwijl we lekker aan het dansen waren met onze Savanna’s in de hand, wachtten we tot ons vlees klaar was. (Savanna vind ik echt het lekkerste bier dat ik ooit heb geproefd. Het zit tussen een Cider en een Corona in.)
Terwijl je daar midden in een township staat te dansen, voelde ik me zo veilig. Iedereen in het restaurant leek ook zo content. Ze waren met vrienden, hadden lekker eten en drinken, een vrolijk zonnetje erbij en goede muziek. Een township is ook maar een buurt waar je in opgroeit. Zoals ik Amersfoort fantastisch vond met al mijn vrienden en vriendinnen vinden zij hun buurt geweldig. Doktoren afkomstig uit een township willen soms ook in de township blijven wonen. Waarom? Omdat dat thuis is, omdat het je opvoeding is en omdat je soms gewoon het gevoel hebt dat je niet in een “betere” omgeving past.
Toch zijn er veel problemen in de townships. Veel criminaliteit, drankproblemen en drugsproblemen. Waar ik me wel wat bij voor kan stellen. Stel je kan je gezin niet onderhouden door gebrek aan geld. Stel je hebt zorgen en kan er nachten niet van slapen. Stel je hebt geen baan en dag in dag uit moet je gaan bedenken hoe je aan geld komt, maar ondertussen verveel je je dood. Dan zijn de 3 bovengenoemde problemen misschien opeens wel oplossingen.

Toen we ons eten kregen wist ik niet wat ik proefde. Ik ben namelijk echt geen vleeseter, maar dit, dit was echt lekker. Het was zo ontzettend lekker gekruid en het was goed gebraaid. We kregen er Zuid Afrikaanse Pap bij. Pap is volgens mij heel erg lang gekookte rijst, zodat het een kleverige brij wordt zodra het afkoelt. Zo kan je het met je handen eten. Je pakt een hapje pap en die moet je even door het vet halen van het vlees en als laatste pak je een klein stukje worst. Bij elkaar is het wel echt een heerlijke combinatie! Gewoon lekker met je handen eten. Hoe meer interesse je toont in hun cultuur en hoe meer je ook mee doet met hun cultuur, hoe gaver ze het vinden. Zo had ik bijvoorbeeld ook een riem van Afrikaanse stof om en droeg ik een typische Afrikaanse ketting. Opeens vond iedereen me zo mooi.

Na het eten bleven we nog even lekker dansen. Die Afrikanen kunnen zo heerlijk swingen. Mijn collega kwam naar me toe. Ik was ook lekker aan het dansen dus ik was benieuwd wat ze te zeggen had.
“You dance completely out of rythm!” En bedankt. “Well, than you have to teach me how to dance in the rythm!” zei ik terug. Maar die uitdaging durfde ze niet aan. Iets te hoog gegrepen denk ik.
Toch was er iemand die het wilde proberen, hij draaide me rond en gooide me van de ene kant naar de andere kant van het terras. Niet dat dat eruit zag, ik voelde me eerder een kermis attractie dan een danseres en ook hij gaf het snel op.
Ach ik ben ook gewoon een Hollander, stijf, a-ritmisch, maar met een grote schijtfactor en ik dans gewoon door.

Voor het donker gingen we naar huis. We reden een andere weg terug omdat we onze collega’s gingen afzetten. Dieper en dieper de townships in, want daar wonen zij. Van te voren speculeerden we erover, waar zouden zij wonen? Maar dat je dan ziet dat mensen met een respectievelijk goede baan toch op zo’n plek wonen. Dan kan ik alleen maar denken. Wat heb ik eigenlijk geluk gehad dat ik in Nederland ben geboren. Dat is wat papa vroeger altijd al aan mij vertelde… En het kwartje valt nu pas.